Cỏ roi ngựa chanh

Cây cỏ roi ngựa chanh là một trong những loại thảo dược nên có mặt trong vườn nhà nhờ vào ứng dụng về mặt sức khỏe lẫn ẩm thực. Có thể dễ dàng ngửi thấy mùi chanh thơm mát khi chà xát lá lại với nhau. Hương thơm có tác dụng thư giãn tinh thần rất tốt. Đôi khi có thể dùng lá để xông phòng. Còn rất nhiều công dụng tuyệt vời mà Mộc Nhiên sẽ chia sẻ với các bạn trong bài viết dưới đây.

• Tên khoa học: Aloysia Triphylla, Aloysia Citrodora
• Tên tiếng Anh: Lemon-scented verbena, Lemon beebrush, Lemon verbena
• Tên gọi khác: cỏ roi chanh, cây sả chanh Pháp

Nguồn gốc của cỏ roi ngựa chanh

Cỏ roi ngựa chanh rất phổ biến ở Châu Á, kể cả Việt Nam. Chúng còn được biết đến với tên sả chanh Pháp, là một giống cây bản địa của Nam Mỹ. Sau này, chúng được du nhập vào Châu Âu trong quá trình khai phá lục địa mới của người Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha vào thế kỷ 17. Từ đó, chúng dần trở nên phổ biến và trở thành một trong những loại thảo dược được dùng nhiều ở các quốc gia Châu Âu như Đan Mạch, Tây Ban Nha…

Đặc điểm của cỏ roi ngựa chanh

Cỏ roi chanh là cây bụi lâu năm, có chiều cao khá thấp – chỉ khoảng 70cm. Nếu gặp điều kiện phát triển thuận lợi, chúng có thể cao tới gần 2m.

Một trong những đặc điểm của loại cây này là 3 lá đối xứng. Mỗi lá có chiều dài khoảng 5cm. Lá có màu xanh vàng, dẹp, dài và nhọn. Khi lại gần, ta có thể ngửi thấy mùi chanh, sả đến từ tinh dầu của chúng.

Khi cây ra hoa, những bông hoa không mọc riêng lẻ mà mọc thành từng chùm trông rất bắt mắt. Hoa có màu trắng, lốm đốm chút chấm hồng. Cây thường ra hoa từ xuân đến thu.

Trái dạng nang có 4 chân. Bên trong có hạt màu đen.

Cỏ roi ngựa chanh và những loại thảo dược dễ nhầm lẫn

Nếu không thực sự có kiến thức về dược liệu, rất dễ nhầm lẫn cỏ roi ngựa chanh với bạc hà chanh (tía tô đất) và cỏ roi ngựa.

Bạc hà chanh (Lemon balm)

Là loại cây bụi, thân thấp, cao khoảng tới 90cm. Có hoa màu trắng ở nách lá và mọc khắp thân cây. Lá của cây tỏa mùi thơm như hương chanh, dần dần mùi hương sẽ đắng hơn.

Sự nhầm lẫn giữa bạc hà chanh và cỏ roi ngựa chanh chính là hương chanh mà chúng tỏa ra. Nếu muốn xác định rõ thì chỉ cần nhìn vào đặc điểm về hình dáng.

Cỏ roi ngựa (Vervain)

Cỏ roi ngựa thuộc loại cây thân thảo, mọc thành bụi, có chiều cao chỉ từ 30 – 60cm. Thân vuông mọc thẳng và có nhiều lông.

Loại cây này thì hình dáng giống cỏ roi ngựa chanh nhưng sẽ không thể ngửi thấy hương chanh khi lại gần chúng. Ngoài ra, màu hoa rất khác nhau nên có thể phân biệt được.

Công dụng của cỏ roi ngựa chanh

Cỏ roi ngựa chanh dưới góc nhìn y học hiện đại

Các bộ phận thường được sử dụng làm thuốc là lá và hoa. Lá có chứa tinh dầu có hương thơm và vị rất giống với chanh. Theo các báo cáo cho thấy, trà được làm từ loại thảo dược này rất giàu các hợp chất có lợi cho sức khỏe như verbascoside và luteolin 7 – diglucuronide.

Tinh dầu cỏ roi ngựa chanh có hàm lượng lớn các chất chống oxy hóa như verbascoside, nerol, geraniol và citral.

Giảm stress

Khi sử dụng cỏ roi ngựa chanh, verbascoside có bên trong sẽ giúp làm dịu hệ thần kinh, và giảm căng cơ. Nhờ các đặc tính này mà nó có thể giúp giảm lo lắng và căng thẳng.

Có thể sử dụng cỏ roi chanh như một phương thức để điều trị chứng rối loạn giấc ngủ. Khả năng giảm stress và căng thẳng giúp cho bệnh nhân dễ đi vào giấc ngủ và ngủ sâu hơn.

Melatonin được tìm thấy trong thảo dược là tác nhân chính gây ra cảm giác buồn ngủ. Vì vậy, uống trà này sẽ giúp ngủ ngon hơn.

Giải độc

Theo các nghiên cứu cho thấy, tác động sức khỏe của trà cỏ roi ngựa chanh cũng có thể sánh ngang với trà xanh nhưng không có vị đắng. Hợp chất phenolic là chất chống oxy hóa rất mạnh mẽ, giúp cơ thể giải độc và trung hòa các gốc tự do. Do vậy, cơ thể luôn khỏe mạnh và hệ miễn dịch hoạt động tốt hơn.

Một đặc điểm nữa là trà cỏ roi chanh không chứa caffeine. Vì thế, có thể sử dụng vào bất kỳ thời điểm nào trong ngày.

Hỗ trợ giảm cân

Trong thành phần của trà cỏ roi chanh thường không có đường. Uống loại trà này có thể ức chế cảm giác thèm ăn, đặc biệt là giữa các bữa chính. Ngoài ra, các vi chất bên trong trà còn thúc đẩy quá trình đốt cháy mỡ, kích thích phân giải cellulite và tái cân bằng quá trình trao đổi chất của cơ thể.

Thúc đẩy tiêu hóa

Theo nhiều ghi chép khác nhau, cỏ roi ngựa chanh đã được sử dụng như một loại thảo dược có thể làm dịu dạ dày nhờ vào đặc tính chống co thắt. Các chiệu trứng ruột kích thích, khó tiêu, chuột rút, đầy hơi cũng có thể được thuyên giảm khi sử dụng.

Chống viêm và kháng khuẩn

Chống viêm và chống oxy hóa là hai đặc tính nổi bật của cỏ roi ngựa chanh. Vì vậy, nó giúp giảm đau khớp và các bệnh có liên quan đến viêm nhiễm khác.

Các khuẩn như E. coli, S.aureus và P. aeruginosa đã được chọn làm đối tượng thử nghiệm và cho thấy kết quả rất khả quan trong việc chứng minh đặc tính kháng khuẩn của loại thảo dược này.

Hạ sốt

Trong y học dân gian Nam Mỹ, cỏ roi chanh đã được sử dụng dùng để hạ sốt. Các nhà khoa học cũng đã nghiên cứu và đều cho rằng chúng mang trong mình các hợp chất giúp giảm sốt.

Long đờm

Các chất đờm, chất nhầy trong cổ đều có thể được làm loãng, giúp cho cổ họng được thông thoáng nếu sử dụng cỏ roi chanh thường xuyên.

Công dụng của cỏ roi ngựa chanh trong y học cổ truyền

• Trong y học cổ truyền, đây là một vị thuốc được sử dụng trong nhiều thế kỷ. Lá được dùng để đắp qua lớp băng, gạc cứu thương để giảm đau, kháng viêm.

• Ngoài ra, chúng còn được dùng để hạ sốt, trị các vết sưng, đau thần kinh, giảm đau, làm lành vết thương, sát trùng, tăng cường hệ thống miễn dịch.
• Có thể dùng tinh dầu cỏ roi chanh để chữa các bệnh về thần kinh, hệ tiêu hóa và trị mụn nhọt, lở loét.

Bài thuốc từ cây cỏ roi ngựa chanh

Các bài thuốc ngoài da

Bài thuốc trị mụn nhọt

Chuẩn bị cỏ roi chanh tươi. Giã nát dược liệu và chắt lấy nước cốt uống. Phần bã thì dùng để đắp lên chỗ bị mụn. Kiên trì sử dụng cho tới khi mụn teo lại.

Bài thuốc trị lở ngứa

Chuẩn bị 50gr – 70gr cỏ roi ngựa chanh tươi. Rửa sạch dược liệu và nấu với nước. Sử dụng nước này để tắm mỗi ngày một lần.

Bài thuốc chữa cảm sốt, mệt mỏi, đau họng

Bài 1:

Chuẩn bị 30gr cỏ roi chanh, 25gr khương hoạt, 25gr thanh cao. Tán nhỏ hỗn hợp trên thành bột, hãm nước sôi uống như trà, dùng hết trong ngày. Nếu cảm sốt có kèm theo đau họng thì thêm 15gr cát cánh.

Bải 2:

Chuẩn bị 30 – 40gr cỏ roi ngựa chanh khô. Sắc lấy nước uống trước và sau khi sốt khoảng 1 – 2 giờ.

Trị mất ngủ, giảm căng thẳng

Chuẩn bị 12gr cỏ roi chanh. Đun dược liệu chung với 1 lít nước và uống sau bữa ăn.

Bài thuốc trị đau họng

Chuẩn bị một nắm to cành và lá, sữa tươi. Giã nát dược liệu, chắt lấy nước rồi cho thêm một chút sữa tươi, khuấy đều. Uống từng ngụm nhỏ và nuốt từ từ xuống cổ họng.

Các bài thuốc liên quan đến kinh nguyệt

Bài thuốc chữa kinh nguyệt không đều

Chuẩn bị 40gr cỏ roi chanh, 20gr ích mẫu, 10gr cỏ tháp bút, 25gr ngải cứu. Đem hỗn hợp trên sắc với nước uống ngày 2 lần. Trước khi hành kinh 10 ngày thì bắt đầu uống.

Bài thuốc chữa đau bụng kinh

Chuẩn bị 30gr cỏ roi chanh, 15gr sinh địa hoàng, 15gr huyền sâm, 15gr bạch thược, 15g xích thược, 15gr nữ trinh tử, 15gr địa cốt bì, 12gr cỏ nhọ nồi, 15gr xuyên luyện tử, 12gr mẫu đơn bì, 5gr uất kim.

Sắc dược liệu trên và uống một thang mỗi ngày liên tục trong 6 ngày trước khi hành kinh. Mội liệu trình uống trong vòng 2 tháng.

Bài thuốc trị bế kinh

Chuẩn bị 40gr cỏ roi chanh, 30gr rễ cây gai. Sắc chung với nước uống ngày 2 lần. Uống trước khi hành kinh 10 ngày.

Các bài thuốc khác

Bài thuốc trị cổ trướng

Chuẩn bị cỏ roi ngựa chanh. Giã nát lá và nấu với nước. Uống hết khi còn nóng.

Bài thuốc trị vàng da

Chuẩn bị 50gr rễ cỏ roi ngựa chanh tươi hoặc cả cây. Sắc nguyên liệu đã chuẩn bị. Lấy phần nước cốt, bỏ bã cho thêm đường cho dễ uống. Ngày uống 3 lần. Nếu vùng gan bị trướng thì có thể cho thêm 15gr vào nồi sắc.

Bài thuốc ngừa viêm gan truyền nhiễm

Chuẩn bị 25gr cỏ roi chanh, 5gr cam thảo. Sắc hỗn hợp trên với 150ml nước. Khi mực nước còn lại khoảng 40ml thì tắt bếp. Dùng trước khi ăn, ngày 2 lần. Kiên trì uống liên tục trong 4 ngày.

Bài thuốc trị bệnh bạch hầu

• Chuẩn bị 30 – 40gr cỏ roi chanh khô.
• Sắc dược liệu với nước và lấy khoảng 300ml nước sắc.
• Người lớn mỗi ngày uống 150ml một lần, 2 lần một ngày trong vòng 3 – 5 ngày.
• Trẻ em từ 8 – 14 tuổi uống 100ml một lần, 2 lần một ngày trong vòng 3 – 5 ngày.
• Trẻ em dưới 8 tuổi uống 50ml một lần, 2 lần một ngày trong vòng 3 – 5 ngày.

Bài thuốc trị trĩ nội

Chuẩn bị 20gr cỏ roi chanh, 20gr rau dền gai. Sắc lấy nước uống thay trà. Uống đều đặn mỗi ngày để thấy được hiệu quả.

Bài thuốc trị bí tiểu, tiểu ra máu

Chuẩn bị 60gr cỏ roi chanh. Sắc chung với nước, uống ngày 2 lần.

Trà cỏ roi ngựa

Cỏ roi ngựa chanh được đánh giá rất cao về khả năng chữa bệnh và lợi ích về sức khỏe. Một trong những phương pháp dễ sử dụng nhất là pha trà để uống mỗi ngày. Cách pha cũng đơn giản, chỉ cần nấu lá tươi hoặc ngâm lá khô trong nước nóng là dùng được. Sử dụng trà cỏ roi ngựa chanh có thể giúp kháng viêm, điều chỉnh huyết áp, an thần và giúp cải thiện giấc ngủ.

Lưu ý khi sử dụng cỏ roi ngựa chanh

• Đối với một số người, sử dụng loại cây này có thể gây viêm da.
• Nếu có bất kỳ dấu hiệu nào bất thường, cần lập tức đi đến trạm xá hay liên lạc với chuyên gia y tế gần nhất để kịp thời chữa trị.
• Tránh sử dụng cho người bị bệnh thận vì các hoạt chất có trong loại thảo dược này có thể gây kích ứng thận và khiến bệnh tình nặng hơn.
• Ngừng dùng cỏ roi ngựa chanh ít nhất 2 tuần trước khi phẫu thuật.

Cần tham khảo ý kiến bác sĩ nếu:

• Người sử dụng đang mang thai hoặc cho con bú.
• Đang điều trị bệnh bằng các loại thuốc khác.
• Dị ứng với loại thảo dược này hoặc các cây cùng họ với nó.

Cách trồng và chăm sóc cỏ roi ngựa chanh

Nhân giống cỏ roi ngựa chanh

Có thể nhân giống cây bằng phương pháp gieo hạt hoặc giâm cành. Lưu ý đặt khay tại nơi có bóng mát, giữ ẩm giá thể và cành cho tới khi cứng cáp mới chuyển ra chậu.

Các điều kiện chăm sóc phù hợp

Ánh sáng

Những khu vực nhiều nắng là nơi lý tưởng. Nếu để cây ở những khu vực lạnh, có sương giá, cây chậm phát triển. Khi nhiệt độ ở khu vực trồng cây dưới 6 độ C, cây sẽ rụng lá và rơi vào tình trạng ngủ đông.

Đất trồng

Cỏ roi ngựa chanh có khả năng sinh trưởng tốt trên hầu hết mọi loại đất thường dùng để trồng cây. Dù vậy, vẫn nên ưu tiên chọn các loại nhất nhiều mùn và có độ thoát nước tốt để trồng.

Yêu cầu về nước

Khi mới đem cây về trồng, cần thường xuyên cung cấp nước cho. Tưới thường xuyên, giữ đất ẩm. Tưới cây đều đặn sẽ giúp cây phát triển mạnh hơn.

Phân bón

Thời điểm tốt để bổ sung thêm phân bón là vào mùa xuân. Ngoài ra cũng cần thường xuyên bổ sung phân bón để kích thích cây phát triển.

Tổng kết

Cỏ roi ngựa chanh không chỉ có tác dụng rất tốt cho sức khỏe mà còn rất bổ dưỡng khi được sử dụng làm thức uống để giải khát. Loại thảo dược này rất có lợi đối với những người ăn kiêng. Ngoài ra, không cần dành nhiều không gian lẫn thời gian cho chúng. Vì thế, rất thích hợp cho những người chưa có kinh nghiệm trồng thảo dược. Với nhiều ưu điểm kể trên, đây là cây trồng không thể thiếu trong vườn gia đình.

^©Copyright by Moc Nhien Farm