Kim ngân hoa

Kim ngân hoa là một vị thuốc quý và là món giải khát thanh nhiệt. Chúng còn được xem là cây trang trí cho sân vườn vì hoa nở rộn ràng. Hoa nở liên tục nên trên cây thường sẽ có cả hai màu trắng và vàng – trắng của hoa mới nở và vàng của hoa đã chuyển màu. Cây thân leo, hoa mọc ở kẽ lá, vị hơi đắng, lá rất ít rụng. Mời các bạn cùng với Mộc Nhiên tìm hiểu những công dụng tuyệt vời của loài thảo dược này nhé.

• Tên khoa học: Flos Lonicerae, Lonicera Japonica 
• Tên tiếng Anh: Japanese honeysuckle, Golden-and-silver honeysuckle, Honeysuckle, Chinese honeysuckle
• Tên gọi khác: nhẫn đông hoa, kim ngân hoa lộ, mật ngân hoa, ngân hoa, tỉnh ngân hoa

Giới thiệu về kim ngân hoa

Nguồn gốc và phân bố

Cây xuất phát từ Trung Quốc, Triều Tiên, Nhật Bản. Về sau chúng đã du nhập vào hầu hết các nước ở Bắc Mỹ, Trung Mỹ, Châu Âu, Châu Úc, Canada…

Vốn dĩ đây là loài cây mọc hoang tại Việt Nam, được tìm thấy ở các tỉnh Cao Bằng, Lào Cai, Ninh Bình, Lạng Sơn, Quảng Ninh, Hà Tây, Bắc Giang… Vì có dược tính tốt được sử dụng trong Đông y nên cây được đưa về trồng trong các vườn dược liệu. Một số người trồng trong nhà vừa như một cây cho hoa thơm, vừa sử dụng với một số bài thuốc và món ăn đơn giản.

Đặc điểm

Đây là cây dây leo, có tua cuốn. Cây phát triển cực kỳ mạnh mẽ, thân có thể dài hơn 10m. Ở nước ngoài, chúng có tên trong danh sách các loài cây xâm lấn vì sự phát triển quá mạnh. Ở Việt Nam, cây thường được kiểm soát khá tốt khi trồng chậu. Quá trình phát triển có sự thay đổi về màu sắc của thân cành. Bắt đầu từ cành non màu xanh lục và có lông, cây sẽ tự biến đổi về già màu đỏ nhạt và trơn nhẵn.

Lá của cây có hình trứng, hơi nhọn phía đầu, màu xanh vừa phải không quá đậm. Lá có lông mịn.

Thoạt nhìn từ xa rất khó xác định hình dáng hoa kim ngân. Cây thường ra hoa hàng loạt thành hai màu sắc trắng và vàng, nhìn rất nổi bật. Lại gần sẽ thấy hoa nở thành chùm. Mỗi bông hoa giống như một cái ống xẻ ra hai bên, dài 2 – 5cm. Ống hoa hơi cong chứ không thẳng, cánh hoa mỏng. Hoa cũng có sự chuyển đổi màu sắc: từ trắng khi mới nở thành màu vàng sau khi nở một thời gian. Hoa khá bền trên cây, vì nở lần lượt nên thường sẽ có cả 2 màu cùng lúc. Sắc màu của hoa có thể giải thích cho tên gọi: trắng – kim và vàng – ngân. Hoa có mùi thơm nhẹ và vị hơi đắng.

Kim ngân hoa có quả hình cầu, màu đen.

Công dụng của kim ngân hoa (nhẫn đông hoa)

Nhẫn đông hoa dùng để làm thuốc

Bộ phận dùng

Phần lớn dùng hoa để làm thuốc. Thời điểm lấy hoa phải là khi hoa chớm nở và vừa ráo sương. Vì vậy, việc thu hoạch hoa làm thuốc khá vất vả. Đây là một trong những lý do kim ngân hoa càng thêm quý và giá trị. Vì nếu không căn đúng thời điểm thu hoạch, gần như sẽ không sử dụng được nguyên liệu nữa.

Kim ngân hoa phát triển khá nhanh, hoa cho ra đều đặn và mỗi mùa hoa đều rất nhiều. Vào mùa thu hoạch, muốn lấy hoa cần phải căn hái trước khi mặt trời mọc – thời điểm hoa sắp hé cánh. Hoa khá mỏng manh, vì thế khâu vận chuyển cũng cần cực kỳ cẩn trọng để đảm bảo hoa không bị giập gãy. Khi đem sấy hoặc phơi khô, không được lật hoa.

Chế biến và bảo quản kim ngân hoa

Sau khi thu hoạch, hoa được rửa sạch, sấy hoặc phơi khô. Sau đó chúng đổi màu vàng nhạt và rất thơm.

Cần bảo quản kim ngân hoa thật kỹ ở nơi khô ráo, thoáng mát. Nếu không, chúng sẽ bị ẩm mốc và không nên sử dụng vì lúc này hiệu quả đã giảm đi rất nhiều.

Các hình thức sử dụng kim ngân hoa

• Dạng khô có 2 hình thức: sợi khô sắc thuốc hoặc dạng cao cô đặc

• Dạng trà túi lọc

Công dụng cụ thể của kim ngân hoa

Kim ngân hoa có tác dụng thanh nhiệt và giải độc, tán phong nhiệt. Ngoài ra chúng còn dùng để kháng khuẩn và chống dị ứng. Hoa thường được sấy hoặc phơi khô. Cách phổ biến là sắc nước uống hoặc ngâm rượu.

Hoa được dùng để chữa trị các bệnh sau:

• Rối loạn tiêu hóa: viêm ruột non, kiết lỵ
• Hô hấp: cảm cúm, viêm phổi
• Chống nhiễm khuẩn
• Viêm não
• Làm giảm các triệu chứng sốt
• Sử dụng chữa trị các vết lở loét
• Rối loạn nước tiểu, tiểu đường
• Thấp khớp
• Ung thư

Cây kim ngân hoa có tác dụng phụ không?

Một số nghiên cứu thử nghiệm kết hợp kim ngân hoa và một vài thảo dược khác, tiêm vào tĩnh mạch trẻ em thì kết quả an toàn. Một số nghiên cứu khác chưa tìm ra độc tố nào trong kim ngân hoa. Tuy nhiên, để khẳng định thêm về độ an toàn chính thức thì cần thêm nhiều nghiên cứu của y học hiện đại. Dẫu vậy, chúng vẫn được sử dụng phổ biến trong Đông y. Các bài thuốc và công dụng mà Mộc Nhiên tổng hợp ở đây đều đã qua sử dụng, nhưng vẫn khuyến khích các bạn tham khảo ý kiến thầy thuốc trước khi dùng nhé.

GS.TS Đỗ Tất Lợi (1919 – 2008) – nhà nghiên cứu dược học nổi tiếng, "cây đại thụ" của nền y học cổ truyền Việt Nam đã có nhiều nghiên cứu về cây này. Năm 1966, nghiên cứu của ông và đồng nghiệp trên chuột cho thấy nước sắc của loại thảo dược này giúp ngăn ngừa choáng phản vệ. Ngoài ra, ông còn có nhiều công trình nghiên cứu về độc tố của cây. Các thí nghiệm được áp dụng trên chuột và đều không tìm ra độc tố nào.

Cần lưu ý gì khi sử dụng nhẫn đông hoa?

• Kim ngân hoa (còn gọi là nhẫn đông hoa) có thể có tương tác với thuốc chống đông máu. Nếu sử dụng thuốc này, cần hỏi ý kiến bác sĩ.
• Ở Trung Quốc, nhẫn đông hoa là một nguyên liệu trong thuốc tránh thai. Vì thế nếu bạn đang có ý định có thai hoặc đang có thai, cần tránh sử dụng.

• Một lưu ý nhỏ khi uống nước sắc từ hoa nhẫn đông: lá của chúng có chứa một loại độc chất có tên là saponin. Loại độc này hầu như không gây hại vì kém hấp thu vào cơ thể. Có nhiều loại thực phẩm cũng đều có độc tố này. Tuy nhiên, để an tâm, có thể nấu chín kỹ và loại bỏ nước đầu rồi nấu lại lần nữa.
• Đối với các loại thuốc Đông y, nên ngưng sử dụng 2 tuần trước khi phẫu thuật.

Các bài thuốc từ kim ngân hoa

• Tiêu chảy: 2 – 5gr ngân hoa được sắc uống hàng ngày. Theo dõi tình trạng tiêu chảy và giảm dần liều uống.
• Thông tiểu: 6gr ngân hoa, 3gr cam thảo, 200ml nước. Sắc còn 100ml. Uống trong ngày khoảng 2 hoặc 3 lần.
• Cảm cúm: 4gr ngân hoa, 3gr kinh giới, 3gr tía tô (lá), 3 lát gừng thái mỏng, 3gr sài hồ nam, 3gr cam thảo đất, 2gr mạn kinh. Tất cả cho vào siêu sắc 30 phút. Uống trong ngày.
• Sởi: 30gr kim ngân hoa, 30gr cỏ ban. Đối với loại tươi, giã nhỏ và hòa với nước, bỏ bã uống. Nếu phơi khô thì dùng cách sắc lấy nước uống.

• Ruột thừa, viêm phúc mạc: 120gr ngân hoa, địa du 40gr, cam thảo 12gr, ý dĩ nhân 20gr, đương quy 80gr, hoàng cầm 16gr, huyền sâm 80gr, mạch môn 40gr. Sắc trong 30 phút.
• Đau họng, quai bị: 16gr ngân hoa, 12gr ngưu bàng tử, 8gr cát cánh, 8gr tịnh giới tuệ, 12gr liên kiều. 18gr đậu xi, 4gr cam thảo, 12gr trúc diệp, 4gr bạc hà. Sắc lên uống.
• Trị mụn nhọt: 80gr kim ngân hoa có thể dùng cả hoa lá cành, cam thảo 40gr, hoàng kỳ 160gr. Thái nhỏ ngâm với 1l rượu. Chưng hỗn hợp trong 2 – 3 giờ, lọc lấy nước uống.

Ứng dụng trong ẩm thực

Một số món ăn để chữa bệnh

• Ngân hoa và bạc hà: 30gr kim ngân hoa, 60gr lô căn tươi, 10gr bạc hà. Đầu tiên, sắc kim ngân và lô căn. Sau 15 phút, bỏ bạc hà vào và nấu thêm 3 phút. Lọc lấy nước. Để dễ uống có thể thêm đường hoặc mật ong. Đây không chỉ là món nước uống mà còn có tác dụng trị cảm sốt.
• Nước chè kim ngân và hoa cúc: lấy lượng kim ngân hoa và hoa cúc bằng nhau rồi hãm như nước trà. Có thể sử dụng thường xuyên như một loại nước giải khát.

• Cháo hạt sen, kim ngân: 30gr ngân hoa, 60gr gạo tẻ, 30gr hạt sen. Sắc phần hoa để lấy phần nước nấu cháo và hạt sen. Có thể thêm ít đường hoặc muối cho đậm đà hơn. Cháo này lành tính và hỗ trợ ngưng tiêu chảy cấp hoặc các bệnh nhiễm vi trùng, sưng hạch, phát ban.

Sirô hoa kim ngân

Kim ngân hoa có thể dùng uống hàng ngày. Chúng có tác dụng thanh nhiệt, thải độc, uống lâu dài giúp tăng sức khỏe. Một trong những cách chế biến là làm thành sirô, để dành và sử dụng bằng nhiều hình thức.

Nguyên liệu: 50 bông kim ngân hoa, 1 ít đường, 1 ly nước.

Cách làm: cho nguyên liệu vào chảo, đun sôi. Để lửa vừa đến to, khuấy liên tục. Từ từ giảm lửa và để trong 3 – 4 phút. Lấy ra để nguội hoàn toàn. Lọc xác, đổ sirô vào lọ. Cách làm này có thể để 1 tháng trong tủ lạnh. Cũng có thể làm đông bằng khay đá và để lâu hơn.

Dùng sirô kim ngân hoa để làm gì?

• Dùng chung với nước trà đá rất ngon
• Có thể cho sirô vào nước chanh cho thêm ngọt
• Dùng sirô làm chất tạo ngọt cho các món bánh

• Dùng sirô như một lớp phủ trên kem hoặc sữa chua đông lạnh
• Dùng cho món trái cây tươi
• Dùng làm nước sốt
• Có thể thêm sirô vào sữa chua tự làm, thay thế cho đường

Kim ngân hoa còn có thể làm thành các món thạch, rượu và bánh ngọt. Hoa tươi có thể bỏ trực tiếp vào hãm thành trà.

Ứng dụng của kim ngân hoa trong mỹ phẩm

Chăm sóc da

• Tận dụng đặc tính kháng khuẩn và kháng vi rút, tinh dầu chiết xuất từ ​​ngân hoa thường được sử dụng như một chất bảo quản tự nhiên trong mỹ phẩm như kem lạnh và kem dưỡng da.
• Kim ngân hoa rất giàu chất chống oxy hóa và có thể điều trị da bị viêm. Vì vậy, nó được sử dụng để ngăn ngừa và giảm mức độ nghiêm trọng của mụn trứng cá. Các chất kháng khuẩn của loài thực vật này cũng giữ cho lỗ chân lông sạch sẽ và thông thoáng.

• Hương thơm độc đáo được sử dụng nhiều trong nước hoa và các thiết bị làm thơm. Có thể thêm tinh dầu hoặc hoa tươi vào bồn tắm để thư giãn và thải độc da.

• Nước làm dịu da mụn và khử trùng các vùng bị ảnh hưởng trên mặt và cơ thể.
• Chúng được dùng trong kem dưỡng để điều trị các nếp nhăn nhỏ, ngăn ngừa lão hóa da, giảm tàn nhang và giúp thải độc.

Chăm sóc tóc

Vì tác dụng làm mềm, hoa được sử dụng để dưỡng tóc. Chúng làm cho tóc bớt xỉn màu, phục hồi tóc hư tổn. Cách đơn giản nhất là thêm vài giọt tinh dầu vào dầu gội.

Sử dụng tinh dầu kim ngân

Các đặc tính làm mềm làm cho nó trở thành nguyên liệu lý tưởng để bổ sung vào dầu massage. Với hoạt động chống oxy hóa, chúng ngăn ngừa tình trạng lão hóa sớm. Tác dụng làm mềm của kim ngân hoa được ứng dụng để điều trị bệnh chàm, kích ứng, dị ứng bùng phát và cháy nắng nhẹ.

Với mùi thơm dịu, dễ chịu, thư thái, chúng thường được dùng để xông hơi trị liệu. Nếu bạn đang bị mất ngủ, lo lắng hoặc mệt mỏi, có thể thử tắm hương hoa này, nhỏ tinh dầu mát-xa, dùng tinh dầu cho máy khuếch tán hoặc phun sương trên mặt.

Luôn sử dụng tinh dầu với dầu nền như dầu dừa hoặc dầu ô liu. Chúng có tác dụng làm dịu và thư giãn các cơ và dây thần kinh của bạn. Nếu bạn đang bị viêm khớp hoặc căng cơ, hãy sử dụng làm dầu xoa bóp và thoa lên các vùng bị ảnh hưởng.

Những lưu ý khi chăm sóc da

Nếu bạn đang thoa nó trên da như một loại serum, trước tiên hãy thử trộn chúng với một loại dầu không mùi như dầu dừa hoặc dầu hạnh nhân rồi thử lên một vùng da nhỏ. Nhớ để serum xa mắt. Nếu không dị ứng gì thì chúng an toàn với da của bạn.

Tránh ra ngoài trời nếu bạn đang dùng dầu kim ngân hoa. Khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời trong thời gian dài, chúng có thể khiến da bạn trở nên nhạy cảm với ánh nắng.

Ý nghĩa của kim ngân hoa

• Người ta tin kim ngân hoa mang tới những giấc mơ dễ chịu nên ngày xưa hay được đặt dưới gối. Chúng được thu hái để làm các túi thảo dược với mùi hương thư giãn.
• Vào thời đại Victoria, người ta trồng loại cây này trước cửa nhà để đuổi tà ma.
• Hoa của chúng còn được dùng như đồ chơi cho mèo vì chúng thích mùi hương này.

Cách trồng cây kim ngân hoa

Kim ngân hoa khá dễ nhân giống. Có thể trồng bằng hạt hoặc chiết cành, giâm cành.

Vì là cây leo có thân cành bò dài nên khi chiết có thể cắt một đoạn thân bò dưới đất rồi cuộn tròn lại. ưu tiên chọn những cành có độ phát triển vừa phải, không quá non cũng không quá già. Dạng chiết cành với thân leo mềm nên cần một túi đất để sẵn.

Cuộn thân thành một vòng khoảng 15cm, đặt vào túi đất, thò ngọn ra ngoài. Túi đất sẽ bắt đầu ra rễ sau khoảng 1 tháng và phát triển thành cây. Khi phần ngọn thò ra trên mặt túi cho nhiều lá, kiểm tra thấy rễ nhiều, có thể đặt vào chậu và chăm như một cây bình thường. Nên làm giàn leo sớm để cây có chỗ quấn leo và phát triển cành nhánh.

Kim ngân phát triển mạnh và dễ chăm sóc. Chỉ cần bón phân định kỳ và chú ý cắt tỉa là đủ. Cây ưa sáng, vì vậy nên đặt ở nơi có nhiều ánh sáng. Đủ sáng cũng giúp cây cho hoa nhiều hơn.

Tổng kết

Kim ngân hoa thoạt nhìn chỉ là một cây trang trí nổi bật vì hoa rực rỡ. Điều gây bất ngờ chính là những ứng dụng tuyệt vời của chúng như một loại thảo dược, như món ăn và còn là nguyên liệu trong mỹ phẩm. Với quá nhiều ưu điểm kể trên, đây đích thực là một loại cây rất nên có trong khu vườn yêu quý của bạn. Còn gì tuyệt vời bằng ngắm hoa và tận dụng chúng để làm đẹp và chăm sóc sức khỏe cho chính mình, phải không nào?

^©Copyright by Moc Nhien Farm