Hoa trạng nguyên

Hoa trạng nguyên được thuần ở xứ nóng nên bảo đảm ra lá màu đỏ. Hai màu lá xanh và lá đỏ, điểm thêm những bông hoa màu vàng nho nhỏ làm thành hỗn hợp sắc màu nổi bật. Ở một số nước, cây mang giá trị kinh tế rất lớn. Chúng không chỉ làm đẹp không gian mà còn phù hợp làm quà tặng, đặc biệt trong lễ Giáng Sinh. Điều băn khoăn lớn nhất là làm sao giữ cho màu lá luôn đỏ. Hãy cùng Mộc Nhiên tìm câu trả lời nhé!

• Tên khoa học: Euphorbia Pulcherrima hoặc Poinsettia
• Tên tiếng Anh: Mexican flame leaf, Christmas star, Flower of the Holy night
• Tên gọi khác: nhất phẩm hồng

Thông tin tổng quát về cây hoa trạng nguyên

Nguồn gốc của hoa trạng nguyên

Về nguồn gốc lịch sử, cây trạng nguyên bắt nguồn từ vùng Trung Mỹ. Chúng được phát hiện vào năm 1834. Sau này chúng phổ biến là loài hoa trang trí trong dịp Giáng Sinh (Christmas flower) ở nhiều đất nước. Ở Việt Nam, chúng gắn bó với các dịp lễ Tết.

Cây hoa trạng nguyên trang trí Giáng sinh

Ở Mỹ, cái tên Poinsettia được đặt theo tên của Joel Roberts Poinsett – Đại sứ Hoa Kỳ đầu tiên tại Mexico và cũng là nhà thực vật học – người đã đưa loài cây này đến Hoa Kỳ vào những năm 1820. Joel Poinsett có ảnh hưởng đến hiệp ước hòa bình và là người bắc cây cầu nối văn hóa giữa 2 quốc gia.

Ngày 12 tháng 12 – ngày mất của Joel Roberts Poinsett – được xem là ngày tưởng nhớ ông (National Poinsettia Day), đồng thời kỷ niệm sự có mặt của cây trạng nguyên. Vào ngày này, cả ở Hoa Kỳ và Mexico, khắp nơi được trang trí bằng cây trạng nguyên thật hoặc các biểu tượng hình lá.

Có rất nhiều truyền thuyết về cây xanh lá đỏ này. Phổ biến nhất có lẽ là truyền thuyết liên quan tới Giáng Sinh.

Người ta kể rằng ở một thị trấn nhỏ sát biên giới Mexico, cứ vào đêm Giáng Sinh mọi người sẽ đem một món quà tới nhà thờ để mừng Chúa ra đời. Đêm nọ, có một cô bé nghèo tên là Pepita ao ước được mang quà dâng Chúa. Nhưng em quá nghèo nên chẳng có gì cả.

Trên đường đi tới nhà thờ, em gom cỏ dại và kết thành một vòng hoa nhỏ. Vô cùng buồn bã và bối rối, em đặt lên bàn thờ Chúa. Đột ngột, vòng hoa của em nở rực thành những chiếc lá màu đỏ như một phép màu. Từ đêm đó, loài cây ấy được đặt tên là Hoa của đêm Thánh (Flowers of the Holy Night). Đó chính là cây trạng nguyên lá đỏ.

Đặc điểm của cây trạng nguyên

• Cây trạng nguyên thân gỗ, bụi nhỏ. Chiều cao chỉ khoảng 0,5m. Chúng thường xòe ra nhiều nhánh, tỏa thành một bụi um tròn. Chúng cũng có thể cao tới hơn 1m nhưng đa số được hạn chế chiều cao để làm thành những bụi cây trang trí nho nhỏ.

• Trên thân cây trạng nguyên thường có 2 màu lá: đỏ và xanh. Khi còn non chúng có màu đỏ, khi về già sẽ chuyển thành màu xanh. Đa phần lá đỏ ở ngọn, lá xanh ở sát gốc. Lá có gân rất rõ và dày đặc. Kích cỡ khoảng bàn tay người, với hình dáng bầu dục và nhọn ở hai đầu. Lá ở ngọn thường màu hồng hoặc đỏ, nhiều  khi bị nhầm lẫn là hoa.

• Thực tế, hoa trạng nguyên rất nhỏ, thường có màu vàng. Điểm nổi bật của cây trạng nguyên lại không phải là hoa mà chính là những chiếc lá bị “nhầm tưởng” là hoa đó.
• Cây cho quả rất nhỏ, bên trong có ít hạt.

Giá trị kinh tế của hoa trạng nguyên

Có lẽ ít người biết trạng nguyên là loại cây trồng trong chậu quan trọng nhất về kinh tế trên thế giới. Mỗi năm ở Mỹ có khoảng 70 triệu cây được bán trong khoảng thời gian 6 tuần, với giá trị 250 triệu USD. Ở Puerto Rico, nơi hoa trạng nguyên được trồng rộng rãi trong nhà kính, ngành công nghiệp này được định giá 5 triệu đô la hàng năm.

Nhận thấy tiềm lực kinh tế từ loài cây Giáng Sinh này, năm 1981, gia đình Paul Ecke tại California đã lai tạo ra một giống hoa trạng nguyên với những ưu điểm mạnh hơn nữa. Loài cây mới lai tạo này sẽ nảy nhiều nhánh mới, làm cho cây tỏa tròn đầy và rực rỡ hơn.

Lợi ích của hoa trạng nguyên trong cuộc sống

• Cây dễ trồng, màu sắc của lá mang lại sự tươi vui và thịnh vượng. Vì thế, chúng phù hợp trang trí cho sân vườn cũng như nơi bàn làm việc hoặc công ty. Giữa vô vàn lá xanh, một vài cây trạng nguyên đỏ rực thực sự nổi bật.

• Cây cũng thường được chọn làm quà tặng vào dịp lễ Giáng Sinh ở phương Tây. Còn ở Việt Nam, chúng được trồng quanh năm, phù hợp làm quà tặng trong những dịp  chúc mừng trọng đại.
• Cây hoa trạng nguyên cũng được coi là một vị thảo dược trong Đông y. Chúng có vị đắng, chát, tính mát. Người dân thường dùng làm thuốc đắp để trị các vết thương ngoài da. Thuốc sắc từ lá chữa đau đường ruột. Tuy nhiên, những tác dụng y học này không phổ biến ngày nay và không được dùng tại Việt Nam. Vì thế, đây chỉ là thông tin tham khảo, không nên tự ý sử dụng làm thuốc.

Cách trồng và chăm sóc cây hoa trạng nguyên

Nhân giống hoa trạng nguyên

Có 2 cách: gieo hạt và chiết cành.

Phương pháp gieo hạt

Bước 1: chọn hạt giống chắc khỏe. Ngâm hạt trong nước ấm (2 nóng : 3 nguội). Nếu nước nguội, thay nước ấm mới. Ngâm liên tục trong nửa ngày.

Bước 2: chuẩn bị giá thể. Ưu  tiên giá thể tơi xốp, giữ ẩm tốt. Đặt khay gieo hạt ở nơi không có ánh sáng. Sau đó rải hạt giống đã ngâm lên giá thể.

Bước 3:  phủ một lớp đất lên trên hạt giống. Trong khi đợi hạt nảy mầm, luôn giữ ẩm cho giá thể. Không tưới quá nhiều kẻo hạt giống bị trôi mất.

Bước 4: khi hạt giống nảy mầm, bắt đầu ra lá thì kiểm tra bầu rễ. Nếu rễ đã nhiều và bám đất cố định, có thể tách ra chậu riêng để chăm sóc. Đưa cây ra ánh nắng dần dần.

Phương pháp giâm cành

Cành giâm nên được lấy từ cây mẹ khỏe mạnh. Chọn cành có độ trưởng thành vừa phải, không quá non và không quá già. Cắt một đoạn khoảng 15cm, vát xéo. Bỏ hết lá trên cành. Có thể ngâm cành giâm vào dung dịch kích rễ nhưng không bắt buộc.

Giá thể cần tơi xốp và sạch, không nhiều phân bón. Nếu có trộn phân bón, nên là phân bón hữu cơ hoặc phân chuồng hoai mục với lượng rất ít.

Trong quá trình giâm cành, phải giữ giá thể và cành luôn ẩm bằng cách phun sương. Khi cành giâm bắt đầu có lá, không nên vội thay bầu đất. Đợi khi lá đã ra nhiều, kiểm tra bầu rễ ổn định mới chuyển vào chậu riêng. Lúc này, bắt đầu đưa cây ra ánh sáng dần dần và duy trì việc tưới nước cho cây.

Các yếu tố cần thiết để chăm sóc cây trạng nguyên

Đất trồng

Cây hoa trạng nguyên ưa ẩm nhưng không chịu úng. Vì vậy đất phải có độ ẩm cao và thoát nước tốt. Đất trồng giàu dinh dưỡng sẽ là điều kiện tốt nhất để cây phát triển và cho bộ lá đẹp.

Ánh sáng, nhiệt độ

Cây hoa trạng nguyên ưa bóng râm và ánh sáng nhẹ. Chúng không thích hợp với ánh nắng quá gay gắt, cũng không phù hợp để trong nhà. Nhiệt độ tối ưu là 16 đến 22 độ C. Lượng ánh sáng vừa đủ cũng quyết định màu sắc của lá.

Tưới nước

Cần lưu ý tưới cho cây hoa trạng nguyên khi mặt đất đã khô. Vào mùa nóng, có thể phải tưới 2 lần. Bình thường, có thể 2 ngày mới cần tưới 1 lần.

Bón phân

Ưu tiên sử dụng phân hữu cơ cho hoa trạng nguyên vì rễ của chúng rất nhạy cảm. Bón định kỳ với liều lượng phù hợp. Tránh bón vào lúc quá nắng sẽ gây sốc cho rễ.

Thường xuyên cắt tỉa

Để cây luôn đẹp, cần chú ý cắt tỉa các cành rụng lá và hoa sau mỗi mùa hoa. Bấm ngọn để hạn chế chiều cao, nhờ đó cây sẽ ra nhiều nhánh mới và xum xuê lá đỏ.

Phòng trừ sâu bệnh

Cây trạng nguyên ít khi bị sâu bệnh. Nếu có, là hiện tượng rệp trắng. Nếu ít, có thể phun nước áp lực mạnh để rệp bay mất. Nếu nhiều, phun nước rửa chén pha loãng vài lần sẽ hết.

Những lưu ý khi trồng hoa trạng nguyên

Trước đây, trạng nguyên chỉ đỏ lá và nở hoa mùa Giáng Sinh và cận Tết khi nhiệt độ ở khoảng 16 – 25 độ C. Để lá  có màu đỏ, cây cần được đặt trong bóng tối ít nhất 12 tiếng mỗi ngày. Khi được che sáng đủ, màu đỏ sẽ bắt đầu xuất hiện ở chóp lá. Đây cũng là cách mà người chơi hoa ở Việt Nam canh ngày điều chỉnh ánh sáng. Nếu làm tốt, cây trạng nguyên sẽ đỏ rực vào dịp Tết.

Mộc Nhiên đã nhập về loại cây đỏ lá được nơi xứ nóng và mùa lá đỏ sẽ dài hơn. Những giống trạng nguyên chưa thuần khí hậu nóng có thể sẽ không đỏ lá được. Vì vậy, nếu mua cây giống từ Mộc Nhiên Farm, bạn không phải lo lắng về màu lá nữa.

Tổng kết

Với người Việt Nam, hoa trạng nguyên gắn liền với kỳ thi tốt nghiệp, gắn liền với những ngày lễ, tết, ngày hội lớn của quê hương. Sắc đỏ thắm của lá như dự báo cho nhiều điều may mắn ở phía trước. Người Việt hay đem tặng nhau những chậu cây mang sắc đỏ này để thay lời chúc mừng. Với loài đã được thuần khí hậu nhiệt đới, việc giữ cho cây nhiều sắc lá đỏ không còn quá khó nữa. Cũng vì vậy, chúng ngày càng được ưa trồng quanh vườn nhiều hơn.

^©Copyright by Moc Nhien Farm