Hoa sử quân tử đơn, leo A1

Đi ngang nhà ai có giàn hoa sử quân tử khoe sắc, lòng như mềm hẳn lại. Nét xanh mướt của lá và sắc hoa hồng hồng đo đỏ mơ màng làm người ta ngỡ như đang đứng trước cổng thiên đàng. Những buổi trưa nắng gắt, được đứng bên giàn hoa mướt mát mang lại cảm giác biết ơn lớn lao. Làm thế nào để có được giàn cây xanh mát như vậy? Không khó lắm đâu! Trong bài viết dưới đây, Mộc Nhiên sẽ hướng dẫn chi tiết cách để có 1 giàn leo mát rượi cho gia đình.

• Tên khoa học: Combretum Indicum
• Tên tiếng Anh: Rangoon creeper, Chinese honeysuckle, Rangoon jasmine, Drunken sailor, Red jasmine
• Tên gọi khác: trang leo, hoa giun

Đặc điểm của cây hoa sử quân tử

Hoa sử quân tử là cây dây leo, thân gỗ, có khả năng phát triển cực kỳ mạnh mẽ. Chúng có thể cao hơn 5m và vươn dài tới hàng chục mét. Thân được phân ra thành nhiều nhánh nhỏ, mảnh và dẻo dai, rất dễ leo và quấn lấy các cột trụ. Chúng không bám tường, chỉ leo và quấn.

Lá có màu xanh nhạt, phiến lá mảnh và bản lớn. Lá rộng khoảng 5 – 8cm, dài khoảng 10 – 13cm. Trước khi ra hoa, chỉ riêng giàn lá đã đủ thu hút sự chú ý. Màu lá xanh dịu, mát mắt, phiến lá mềm bay bay trong gió trông rất duyên. Những nhánh lá mềm mại vươn lên rồi buông xuống lả lơi tạo cho giàn leo 1 sự mềm mại dễ chịu.

Hoa sử quân tử mọc thành chùm tại nách lá. 1 chùm có thể rất lớn và buông xuống. Sử quân tử có dạng hoa cánh đơn và cánh kép. Dạng cánh đơn có 5 cánh trên 1 bông hoa, xòe ra như hình ngôi sao. Nụ hình ống và khi nở thì xòe bung. Ban đầu chúng có màu trắng, dần chuyển thành màu đỏ hồng. Dạng cánh kép sẽ xoắn nhẹ cánh lại chứ không mở bung như cánh đơn. Số lượng cánh của hoa kép cũng nhiều hơn.

Cây sử quân tử cực kỳ siêng hoa. Chúng nở rộ từ đợt này tới đợt khác. Những chùm hoa trĩu nặng thả xuống dịu dàng. Hương hoa thơm nức, đặc biệt mạnh mẽ về đêm. Càng nhiều nắng cây càng sai hoa. Vào mùa mưa chúng giảm số hoa lại, thay vào đó phát triển mạnh về cành và lá.

Quả nang khô hình thoi, chỉ chứa một hạt màu sẫm hình ngũ giác. Quả ban đầu có màu đỏ chuyển sang màu nâu hạt dẻ sẫm khi chín.

Nguồn gốc của hoa sử quân tử

Hoa sử quân tử có xuất xứ từ Ấn Độ, Đông Nam Á và châu Phi. Sau này, chúng phổ biến ở nhiều nước khác và luôn là loài cây dây leo được ưa chuộng nhất.

Cây còn một tên gọi xinh đẹp khác là trang leo. Cái tên này xuất phát từ hình dáng uốn lượn khắp nơi. Một cái tên khác nữa nghe không được hay lắm là hoa giun – công dụng y học – trị bệnh giun.

Công dụng của sử quân tử

Tác dụng của cây hoa sử quân tử (trang leo)

• Sử quân tử có vị ngọt, tính ôn.
• Bộ phận sử dụng: lá, quả, hạt.
• Ở Philippines, quả được nhai làm thuốc trị ho. Quả và hạt nghiền nát dùng ngoài để làm giảm viêm thận.
• Ở Việt Nam, nước sắc rễ được dùng để chữa bệnh thấp khớp.
• Loại cây này được sử dụng rộng rãi trong y học cổ truyền, đặc biệt có giá trị trong việc loại bỏ ký sinh trùng khỏi cơ thể.

Lá

Điều trị các vấn đề về da: nước ép từ lá được dùng chữa mụn nhọt và loét. Ngoài ra, chúng còn có tác dụng giảm đau đầu hiệu quả.

Hạt

• Xua đuổi giun đường ruột và ký sinh trùng.
• Hạt ngâm trong dầu được sử dụng để điều trị các bệnh ký sinh ngoài da ở Trung Quốc, và cũng được dùng làm thuốc trừ sâu.
• Hạt giống được dùng với mật ong để trục xuất côn trùng ở trẻ em ở Moluccas và Ấn Độ.
• Hạt chín rang chín dùng chữa tiêu chảy, hạ sốt.

Quả

• Quả sử quân tử được xé nhỏ và rang lên, dùng khi bị tiêu chảy và sốt.
• Quả có tác dụng trị giun sán, đặc biệt được sử dụng để điều trị giun đũa.
• Quả đập dập đun với nước sôi, ngậm nhiều lần trong ngày giúp giảm đau răng.

Một số bài thuốc từ sử quân tử (hoa giun)

Trẻ em bị đầy bụng

Nguyên liệu: 12gr sử quân tử, 12gr kha tử, 4gr cam thảo, 8gr hậu phác, 6gr trần bì. Sắc hỗn hợp nguyên liệu này với nước và uống trong ngày.

Trị giun và táo bón

Nguyên liệu: hạt hoặc quả sử quân tử, đại hoàng, hoàng cầm mỗi vị 8gr, thạch lựu và tân lang mỗi vị 16gr, cam thảo 4gr. Đem các nguyên liệu này tán thành bột. Cách sử dụng: mỗi lần dùng 12gr bột này hòa tan trong nước sôi để nguội.

Trẻ em bị phù nề mặt

Bài thuốc này sử dụng 40gr quả sử quân tử (lột vỏ). Tẩm mật ong vào nhân và sao lên. Tán thành bột mịn. Mỗi lần dùng 4gr. Có thể hòa với nước hoặc cháo để dễ dùng.

Trẻ em suy dinh dưỡng và tiêu chảy do bị giun

Bài thuốc này sử dụng khá nhiều vị, vì thế cần lấy đúng liều lượng của thầy thuốc hướng dẫn. Nguyên liệu bao gồm 80gr mỗi vị sử quân tử, hoài sơn, thần khúc; 40gr mỗi vị bạch đậu khấu và sơn tra, 6gr mỗi vị sài hồ và mạch nha, 4gr hoàng liên, 20gr binh lang, 5gr lô hội. Hỗn hợp này được tán thành bột và làm thành viên để uống.

Lưu ý khi sử dụng cây hoa sử quân tử làm thuốc

• Sử dụng thuốc từ cây hoa sử quân tử với trà nóng có thể gây tiêu chảy..
• Chỉ nên sử dụng theo đúng liều dùng được bác sĩ hướng dẫn. Nếu dùng quá liều có thể gây chóng mặt.

Các ứng dụng khác của cây hoa sử quân tử

• Ở Indonesia, chồi non của cây hoa sử quân tử được ăn sống hoặc hấp.
• Cây có quả ăn được có vị như hạnh nhân và hoa được ăn ở Thái Lan.
• Ở vùng nhiệt đới châu Phi và Đông Nam Á, cây hoa sử quân tử được trồng làm rau ăn lá phổ biến và làm thuốc.
• Mặc dù không có hương vị nhưng hoa có thể được trộn vào món salad để thêm màu sắc.

• Thân cây dài và dẻo được sử dụng để làm giỏ, đập cá và bẫy cá ở Tây Phi.
• Cây được trồng làm cây trang trí trên hàng rào sân vườn gia đình, tạo bóng mát cho nơi công cộng.

Cách trồng và chăm sóc hoa sử quân tử

Nhân giống cây hoa sử quân tử

Cây hoa sử quân tử có thể trồng trong chậu hoặc hạ thổ. Nếu trồng chậu, nên chọn chậu lớn vì chúng phát triển rất nhanh. Đất trồng không cần cầu kỳ, ưu tiên có các thành phần đã được ủ hoai. Nên ưu tiên tính chất thoát nước tốt.

Hoa sử quân tử cực kỳ dễ nhân giống. Phương pháp giâm cành là phổ biến nhất và cũng rất đơn giản. Nếu chọn được cành bánh tẻ to và khỏe thì chỉ cần cắt 1 đoạn khoảng 15 – 20cm rồi cắm vào đất ẩm.

Đặt chậu giâm tại nơi ít ánh sáng, giữ ẩm thường xuyên cho cành và giá thể. Chúng sẽ nhanh chóng ra mầm mới. Tuy nhiên, lúc này rễ chưa ra nhiều. Vì thế, không nên chuyển chậu. Nên đợi khoảng 3 tháng để đảm bảo rễ đã lan ra bầu đất. Lúc này, cành giâm đã trở thành 1 cây con khỏe mạnh.

Cách làm giàn cho hoa sử quân tử

Hoa sử quân tử leo rất nhanh. Ngay khi trở thành 1 cây con, chúng đã bắt đầu phát triển các cành dài và có xu hướng quấn vào bất kỳ điểm tựa nào ở gần. Vì thế, chuẩn bị giàn đỡ hoặc đặt cây nơi có sẵn hàng rào là việc đầu tiên cần làm khi có ý định trồng cây trang leo này.

Chúng phù hợp trồng nơi cổng hoặc hàng rào. Vì không có khả năng bám nên bờ tường không phải vị trí thích hợp. Nếu không có điểm tựa để leo, cần làm giàn bằng sắt, inox hoặc nhôm để đỡ được sức nặng khi chúng phát triển đầy đủ. Nếu đặt cây ở trên cao, có thể thả giàn xuống dưới.

Chăm sóc cây trang leo

Ánh sáng

Hoa sử quân tử cực kỳ ưa ánh sáng. Càng nhiều nắng cây càng phát triển mạnh và ra thật nhiều hoa. Màu hoa cũng chuyển rõ rệt sang màu hồng đỏ tươi khi đủ nắng. Tuy vậy, nếu trồng cây ở ban công ít nắng, chúng vẫn phát triển và sai hoa dù không bằng với khi tràn ngập ánh nắng.

Cây giỏi chịu hạn, nếu hạ thổ gần như không cần phải tưới. Tuy nhiên, nếu gặp sương giá, chúng sẽ rụng lá và ngủ đông. Qua mùa đông cây sẽ hồi phục lại.

Phân bón và nước tưới

Cây hoa sử quân tử vô cùng dễ tính, nếu hạ thổ chúng có thể phát triển tốt mà không cần bổ sung dinh dưỡng thường xuyên. Nếu trồng chậu, cần bón phân định kỳ mỗi 1 hoặc 2 tháng.

Cần tưới nước hàng ngày nếu trồng chậu. Cây có khả năng chịu hạn nhưng thiếu nước lâu sẽ cằn cỗi. Nếu hạ thổ, gần như không cần tưới nước vì chúng sẽ hút nước từ lòng đất.

Cắt tỉa

Thường xuyên cắt tỉa sẽ giúp cây trổ thêm nhiều nhánh mới và tràn đầy sức sống. Đặc biệt, nên cắt tỉa gọn phần gốc và để cho cây phân nhánh phía bên trên. Thời điểm cắt tỉa là sau mỗi đợt hoa để giúp cây hồi phục. Nên bón phân trước và sau khi cắt tỉa.

Tổng kết

Sử quân tử có sức sống mạnh mẽ siêu việt. Dù bị cắt mạnh hoặc thời tiết khắc nghiệt chúng vẫn phát triển và ra hoa thường xuyên. Chính vì thế, chúng được xem là tượng trưng cho sự vững chãi và bền bỉ của người quân tử. Ngoài ra, việc cây thường xuyên rộ hoa thơm cũng là 1 dấu hiệu tốt lành báo hiệu điềm may mắn thịnh vượng cho gia đình. Với những ý nghĩa trên, hoa sử quân tử rất được ưa chuộng để trồng tại nhà cũng nơi công cộng.

^©Copyright by Moc Nhien Farm