Cây sam hương

Cây sam hương là loại cây thân gỗ có lá bóng, kích thước lá lớn nhỏ tùy theo việc cắt tỉa. Đây là một loại bonsai rất được ưa chuộng vì hình dáng, tính thích nghi và cả giá trị kinh tế. Nói tới loài cây này, không thể không nhắc tới bộ lũa trên thân cây – được ví von như kiệt tác nghệ thuật của thiên nhiên. Loài thực vật này có bao nhiêu loại? Tại sao giá trị của chúng càng lúc càng cao? Có nhầm lẫn nào với lá cách không? Mộc Nhiên sẽ cùng các bạn giải đáp các thắc mắc này nhé.

• Tên khoa học: Premna Obtusifolia, Premma Serratifolia, Premna Microphylla
• Tên gọi khác: thọ nương tử, người đàn bà trường thọ

Cây sam hương và những thông tin thú vị

Đặc điểm của cây sam hương

Những ai yêu thích cây bonsai có thể đã nghe thấy tên sam hương ở đâu đó. Đây là một loài cây mới trong làng bonsai. Cây có những chiếc lá xinh xinh nhỏ bé, bóng và dày hơn những loại cây khác. Màu lá xanh bóng cùng với thân hình dẻo dai uyển chuyển đã vẽ nên một tác phẩm tuyệt vời và tinh tế. Kính thước của lá là do người trồng quyết định, có thể thu nhỏ xuống tới 2mm. Nếu lá quá lớn, có thể cắt bỏ chúng đi và một thế hệ lá mới, nhỏ hơn sẽ bắt đầu phát triển và thay thế chúng.

Nếu không bị hạn chế, loài thực vật này có thể phát triển đến chiều cao trung bình 7 mét. Chúng phát triển tốt nhất ở đất cát ẩm. Nếu được chuẩn bị một môi trường lý tưởng, người trồng sẽ được nhìn thấy những cây bonsai phát triển khỏe mạnh. Thân cây bền và chắc, thường nằm sâu dưới một lớp cát. Có thể sáng tạo, cắt tỉa và tạo dáng tùy thuộc vào sở thích của mình. Sam hương sinh trưởng rất nhanh và khỏe, thậm chí nếu bạn cắt gần hết phần rễ thì chúng vẫn sống tốt.

Thân và lũa và rễ sam hương – tuyệt tác của thiên nhiên

• Thân cây của sam hương là thứ rất đáng để nhìn ngắm. Thân dày và sẽ già nhanh hơn so với các loài cây khác được sử dụng làm cây cảnh. Màu sắc có xu hướng trắng hoặc xám, mặc dù hầu hết các cây bonsai thực sự có màu tối hơn. Màu sắc tươi sáng này góp phần không nhỏ vào vẻ đẹp tổng thể của cây.

• Lũa của chúng rất tốt và xương xẩu. Như có lần đã đề cập tới ở cây linh sam, lũa là một kiệt tác nghệ thuật đối với cây bonsai. Càng xương xẩu và sần sùi thì lũa càng có giá trị. Thông thường, chỉ những cây lâu năm và đã mài mòn theo thời gian và khí hậu khắc nghiệt mới có nhiều đường lũa đẹp. Sam hương có giá trị chính ở phần lũa rất tinh tế này.

• Bộ rễ của cây sam hương cũng là một nét độc đáo và được trưng bày cho người xem thưởng thức. Để bộ rễ trồi lên, thỉnh thoảng người chơi sẽ nhấc cây lên khỏi mặt chậu để chúng lộ ra dần. Có thể cắt bớt những nhánh rễ không cần thiết với dáng cây.

Nguồn gốc và phân bố

Cây sam hương được tìm thấy ở Châu Phi, Nam Á và Bắc Úc. Chúng thường nằm dọc ven biển và các vùng đất cát. Vì sống gần biển nên được thiên nhiên nhào nặn cho một hình dáng đặc biệt. Đây là sự kết hợp của gió, nắng và nước biển. Vì vậy, mỗi cây mang trên mình một tác phẩm nghệ thuật của thiên nhiên – một vẻ đẹp độc đáo và có hồn.

Cây rất khỏe và có sức sinh trưởng tốt, nên hầu như có thể phát triển ở nọi nơi, mọi khí hậu và mọi môi trường trên thế giới.

Hiện nay cây được phân bố rộng rãi từ Trung Quốc, Đài Loan, Thái Lan, Philippine, Úc và Indonesia. Ở Việt Nam, sam hương được yêu thích trong giới bonsai rất nhiều. Chúng còn có giá trị kinh tế cao vì các hình dáng tuyệt tác mà người ta tạo thành.

Các loại sam hương phổ biến nhất

Sam hương có tổng công 200 loại, mỗi loại đều mang một nét đẹp riêng, đặc biệt khác nhau về đặc điểm và hình dạng của lá.

Hiện nay nhiều thông tin gây tranh cãi về các loại sam hương, trong đó có nhiều nghi vấn về cây lá cách với tên khoa học là Premna Serratifolia. Được biết sam hương và lá cách có cùng một chi Premna. Cây lá cách được coi như một loại sam hương lá lớn. Lá cách cũng đào tạo thành  bonsai được, và lá cũng có thể thu nhỏ dần thành lá trung.

Tại Việt Nam, người trồng chủ yếu chơi 2 loại bonsai chính: sam hương Đài Loan và sam hương Indonesia.

• Sam hương Đài Loan có lá dài, nhọn, có răng cưa và được chọn làm cây bonsai lá lớn hoặc lá trung. Loài này thường được tìm thấy ở các sườn núi, đối diện với Ấn Độ Dương.

• Loại Indonesia thì lá tròn và không có răng cưa. Lá của loại này thường nhỏ hơn những loại khác và có thể thu nhỏ đến mức tối thiểu. Nên loài cây này được dùng làm bonsai cỡ trung, cỡ nhỏ, và thậm chí là cả mini và siêu mini.

Sam hương trong tự nhiên

Với cấu trúc xương xẩu và phần lũa đẹp tự nhiên do chịu sự mài mòn từ khí hậu, cát đá, sóng biển, gió biển, cây sam hương trong tự nhiên vẫn luôn là tác phẩm được săn lùng nhiều nhất. Đối với những người yêu bonsai, sưu tập sam hương là một thú vui và cả một nghệ thuật.

Không dễ để tìm được cây sam hương trong tự nhiên. Lý do chính là vì vị trí của chúng khá nguy hiểm: nơi các vách đá cheo leo hiểm trở, hoặc trên những hòn đảo hướng ra biển. Để tiếp cận với chúng, người sưu tập cần phải có các thiết bị bảo hộ cho bản thân và bảo vệ được cây trong khi đem về. Không phải nơi nào cũng có đường đi lên tới chỗ sam hương mọc nên có những người sẽ nhảy xuống nước và đợi sóng đẩy lên để bám vào vách đá. Nguy hiểm như vậy nhưng nhiều người vẫn săn tìm cho được những cây sam hương trong tự nhiên. Điều đó cho thấy giá trị của chúng lớn đến mức nào.

Với niềm đam mê bất tận dành cho bonsai, một số người uốn cây từ khi chúng còn nhỏ và chăm sóc để cây phát triển thật khỏe và đẹp. Có những cây bonsai giá trị lên đến 2 tỷ mà người chơi vì yêu thích nên vẫn giữ lại. Hiện nay, sam hương đang được đưa ra xuất khẩu sang nước ngoài. Dự kiến vài năm tới, đây sẽ là một thị trường hấp dẫn cho người yêu thích bonsai.

Cách trồng và chăm sóc cây sam hương

Ánh sáng phù hợp

• Cây sam hương chỉ chịu được nắng nhẹ hoặc nắng vừa. Bạn nên trồng ở những nơi thoáng mát, có nhiệt độ vừa phải chứ không quá nóng. Cây càng khỏe, càng nhiều tuổi thì sự thích nghi về khí hậu càng cao. Nhìn chung, chúng hợp với những khu vực cận nhiệt đới – không quá nóng và cũng không quá lạnh. Ở trong vườn, có thể căn theo đặc tính này để chọn khu vực đặt cây phù hợp.
• Nếu bạn để cây ở những nơi nắng nóng, cây sẽ bị cháy nắng và héo khô. Thời gian cần thiết để cây sinh trưởng và phát triển tốt nhất là khoảng 3 – 4 tiếng ở dưới ánh sáng.

• Vào mùa đông giá rét, cần đem cây vào nhà và có thể đặt ở hướng ánh sáng phía Nam. Nếu mùa đông kéo dài, có thể sẽ cần tới bóng đèn quang hợp cho cây.
• Nếu trong nhà có máy sưởi, nên đặt cây vào một khay nông có đổ một lớp sỏi và thêm nước trên khay đó. Cách này cung cấp thêm độ ẩm xung quanh cây khi nước bay hơi và giảm lượng ẩm bị mất do các hệ thống sưởi ấm hiện đại.

Lượng nước tưới

Cây này thích hợp với độ ẩm ướt nhất định nhưng cũng không nên để cho chúng bị ngập úng quá nhiều. Và cũng phải để ý tưới nước thường xuyên để cây không bị khô héo, chúng sẽ mau chết. Tùy thuộc cây to hoặc nhỏ mà cung cấp nước cho chúng. Hoặc có thể dựa vào độ ẩm của đất mà biết được cây có bị thiếu nước hay không.

Bón phân

Nên bón định kỳ mỗi tháng 1 lần với lượng phân hữu cơ rất nhỏ đối với cây nhỏ và tăng tương ứng với cây lớn. Cũng có thể hòa tan phân nước để tưới hoặc phân bón lá hữu cơ để phun lá.

Cắt tỉa cây sam hương như thế nào?

• Việc cắt tỉa là vô cùng quan trọng đối với cây sam hương, nhất là cây bonsai. Bạn có thể điều chỉnh kích thước của cây tùy theo sở thích của mình. Cây sẽ phụ thuộc vào chậu lớn hay bé, chế độ dinh dưỡng và tưới nước hằng ngày mà cho ra một thành quả nhất định.
• Người chơi bonsai thường sử dụng kẽm, đá bọt để cho ra tác phẩm mình muốn một cách dễ dàng hơn. Cần xác định dáng mà bạn muốn từ sớm để tạo khuôn cho cây phát triển theo đúng dáng đó.

• Các cây nhiệt đới và cận nhiệt đới được sử dụng làm cây cảnh sẽ yêu cầu cắt và tỉa cành định kỳ quanh năm. Vì các cây khác nhau phát triển với tốc độ khác nhau, nên cần phải đánh giá tốc độ phát triển của từng cây và điều chỉnh cách tỉa cành cho phù hợp.

• Người trồng có toàn quyền kiểm soát cách phát triển của cây sam hương. Có thể loại bỏ cành để kiểm soát hướng phát triển của cây. Điều này khác với phương pháp truyền thống – sử dụng dây kẽm bonsai để uốn cành. Loại bỏ một nhánh ở một bên của cây sẽ kích thích cây phát triển theo hướng khác.

Sâu bệnh

Cây sam hương có sức chịu đựng yếu hơn một số loại bonsai khác nên có thể bị những con rệp và rầy tấn công ở phần thân và lá. Chúng hút hết nhựa của cây và làm cho cây suy yếu. Vì cây sam hương hay được dùng để trang trí ở trong nhà hoặc những nơi thư giãn nên việc sử dụng thuốc trừ sâu rất có hại cho người trồng. Mộc Nhiên khuyến khích sử dụng các biện pháp hữu cơ để phòng ngừa từ sớm, tránh để sâu bệnh lây lan.

Công dụng của cây sam hương

Cây sam hương được dùng để làm cảnh trang trí trên bàn học, hoặc nơi bàn làm việc. Có thể nhìn thấy một chậu cây mini cùng với hình dáng nhỏ bé của thân cây và những chiếc lá xinh xinh nơi góc phòng… Chúng giúp bạn giải tỏa phần nào căng thẳng và mệt mỏi của công việc.

Đối với những cây to thì có thể được trồng trong sân vườn, nơi phòng khách. Cây toát lên một vẻ đẹp mạnh mẽ, oai hùng của người canh giữ, đem lại cho nhà bạn một sự sang trọng, thanh lịch và uy nghi. Ngoài ra, cây còn mang mùi hương ngào ngạt thơm mát. Mùi hương giúp xua đuổi côn trùng xung quanh và thanh lọc không khí nơi bạn ở.

Ý nghĩa phong thủy của cây sam hương

Nhiều người tin rằng, trang trí hoặc trồng cây sam hương trong nhà hoặc những nơi làm việc sẽ đem đến cho bạn nhiều tài lộc và may mắn. Cây mang lại hạnh phúc, thịnh vượng và sự giàu sang đến cho mọi người.

Tổng kết

Cây sam hương có giá trị lớn về mặt kinh tế và nghệ thuật. Chúng được trồng vì niềm đam mê đối với bonsai. Việc sở hữu những tác phẩm kiệt xuất từ cây sam hương là một trong những thú vui của người chơi cây trên thế giới.

^©Copyright by Moc Nhien Farm